“สงครามวัคซีน”

วัคซีนหนึ่งพันล้านโดสสำหรับประเทศยากจน นี่คือคำมั่นสัญญาเมื่อไม่นานมานี้ของกลุ่มผู้มั่งคั่ง 7 ประเทศ (G7) ที่จะช่วยเอาชนะการแพร่ระบาดของ Covid-19 ในโลก  แต่นโยบายที่เป็นประโยชน์ของพวกเขา ประกอบกับปัญหาด้านโลจิสติกส์มากมาย ได้นำพาโลกไปสู่สงครามวัคซีนที่ตอนนี้การคุกคามของไวรัสสายพันธุ์ใหม่ได้บดบังความจริงใจของประเทศที่ให้คำสัญญาเหล่านี้แล้ว

ยอดผู้เสียชีวิตจากการแพร่ระบาดของ Covid-19 ยังคงเพิ่มขึ้นทั่วโลก จากสถิติล่าสุดที่ได้รับการยืนยัน มี จำนวนผู้ติดเชื้อทั่วโลกสูงถึง 182 ล้าน คน และมีผู้เสียชีวิต3.94 ล้าน  ซึ่งวิธีเดียวที่จะยุติการระบาดครั้งใหญ่นี้ คือการสร้างภูมิคุ้มกันให้กับผู้คนทั่วโลก  อย่างไรก็ตาม โลกกำลังต่อสู้เพื่อหยุดยั้งการแพร่ระบาดนี้ รวมทั้งผ่านการดำเนินการตามมาตรการกักกันของสาธารณสุข และการดำเนินการฉีดวัคซีน

เจ้าหน้าที่ และบุคคลจำนวนมากในโลกต้องการให้ยุติการขัดแย้งระหว่างประเทศ และผนึกกำลังอย่างจริงจังในการต่อสู้กับไวรัสโควิด -19  แต่ในความเป็นจริง ความอหังการของประเทศร่ำรวย และการบีบบังคับ ประกอบกับปัญหาอื่น ๆ เช่น การลักลอบนำเข้า การโจรกรรม การริบวัคซีนและเวชภัณฑ์ ได้นำไปสู่ความพยายามที่ไร้ประสิทธิผลในการรับมือและเผชิญหน้าไวรัสตัวนี้ที่กำลังระบาดไปทั่วโลก

อย่างไรก็ตาม การระบาดของโควิด-19  ได้มีคลื่นลูกใหม่ ด้วยการแพร่กระจายของสายพันธุ์ใหม่ที่เรียกว่า “เดลต้า” ทำให้สถานการณ์ย่ำแย่ลง ; สายพันธุ์เดลต้าคือสายพันธุ์ที่แพร่ระบาดได้สูงที่ปรากฏขึ้นครั้งแรกในอินเดีย แต่หลังจากนั้นได้แพร่กระจายอย่างรวดเร็วไปยัง 62 ประเทศ

การแพร่กระจายของไวรัสสายพันธุ์ใหม่ในที่ประเทศต่าง ๆ อาจนำไปสู่การเกิดขึ้นของไวรัสโคโรน่าชนิดใหม่ที่ดื้อต่อวัคซีน  ซึ่งจะเป็นการบังคับให้เราต้องกลับสู่สภาวะที่เหน็ดเหนื่อยของการกักกันทั่วโลกอีกครั้ง แม้จะมีการมองโลกในแง่ดีมากขึ้นเกี่ยวกับการกลับสู่สภาวะปกติ แต่แนวโน้มการผลิตวัคซีนทั่วโลกยังคงรั้งการมองโลกในแง่ดีในระยะเริ่มต้นนี้ไว้

คาดว่าทั่วโลกต้องใช้วัคซีน 10 ถึง 15 พันล้านโดสเพื่อหยุดการแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 แต่การผลิตวัคซีนในปัจจุบันยังไม่ใกล้เคียงกับตัวเลขดังกล่าว และคาดว่าด้วยอัตราการผลิตหลายร้อยล้านโดสในปัจจุบันของประเทศกำลังพัฒนา พวกเขาก็ยังไม่ปลอดภัยจนถึงปี 2023

ขณะนี้มีรายงานว่าประชากรผู้ใหญ่ในสหรัฐฯ มากกว่าครึ่งได้รับการฉีดวัคซีนป้องกันโควิด-19 อย่างครบถ้วน แต่สถานการณ์ในส่วนอื่น ๆ ของโลกแตกต่างออกไป เพราะจนถึงตอนนี้ วัคซีนโคโรนาส่วนใหญ่ได้ถูกส่งไปยังประเทศที่ร่ำรวยที่สุดในโลก และในประเทศที่มีรายได้ต่ำหลายประเทศ มีประชากรน้อยกว่าร้อยละหนึ่งที่ได้รับวัคซีนเพียงเข็มเดียว

โครงการระหว่างประเทศที่ได้รับการสนับสนุนจากสหประชาชาติที่เรียกว่า Kovacs คือการเติมเต็มช่องว่าง เป้าหมายของโครงการคือการแจกจ่ายวัคซีนสองพันล้านโดสภายในสิ้นปีนี้ ซึ่งถือว่าช้ากว่ากำหนดเดิมมาก

ปัญหาส่วนใหญ่เกิดจากการที่ประเทศที่มีกำลังทรัพย์มากกว่าได้ทำการกว้านซื้อวัคซีนทุกยี่ห้อ ก่อนที่วัคซีนจำนวนมากจะได้รับการอนุมัติด้วยซ้ำ ทางด้าน Kovacs กล่าวว่าสาเหตุส่วนหนึ่งที่ทำให้เกิดความล่าช้าในการเปิดตัวโครงการคือการขาดเงินทุนที่เพียงพอในช่วงเริ่มต้นของโครงการเพื่อรับปริมาณวัคซีน

ในขณะเดียวกัน แม้ว่าวัคซีนจะมีจำหน่ายในประเทศที่มีรายได้น้อย แต่วัคซีนเหล่านี้อาจถือว่ามีประสิทธิภาพ และความปลอดภัยน้อยกว่าวัคซีนของประเทศที่ร่ำรวย  ตัวอย่างเช่น ในสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก ที่จะได้วัคซีน Astrazeneca จำนวน 1.7 ล้านโดส  แต่เนื่องจากหน่วยงานกำกับดูแลในยุโรปได้ตรวจสอบความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดที่เกี่ยวข้องกับวัคซีน จึงยังไม่ได้ทำการฉีดให้กับประชาชน  แต่เมื่อวัคซีนได้รับใบอนุญาต วัคซีนหลายตัวอาจหมดอายุ และหลายตัวถูกย้ายไปที่อื่น

ตามฐานข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ของอเมริกา แม้ว่าโครงการ Kovacs จะบรรลุเป้าหมาย แต่ก็จะให้วัคซีนเพียง 20% ของประชากรแต่ละประเทศเท่านั้น หลายประเทศต้องเจรจากับผู้ผลิตวัคซีนเพื่อจัดการสั่งซื้อกับพวกเขา

ปัญหาการผลิตวัคซีนโคโรน่าได้นำคำว่า “ชาตินิยมวัคซีน” มาใช้ในวาทกรรมความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ลัทธิชาตินิยมวัคซีนในรูปแบบของความสมจริงทางการเมือง สามารถเสริมสร้างความเหนือกว่าทางภูมิรัฐศาสตร์ของประเทศได้  อย่างไรก็ตาม การปฏิบัติเช่นนี้กำลังทวีความรุนแรงขึ้นในหลายประเทศ ควบคู่ไปกับความรู้สึกต่อต้านผู้อพยพ และการเกิดขึ้นของนโยบายฝ่ายขวา

วัคซีนโควิด-19 ส่วนใหญ่ผลิตโดยประเทศที่มีความก้าวหน้าทางการแพทย์  ปัญหาเริ่มต้นเมื่อประเทศผู้ผลิตปฏิเสธที่จะจัดหาให้กับประเทศอื่นจนกว่าโปรแกรมการฉีดวัคซีนจะเสร็จสิ้นสมบูรณ์

ก่อนการประชุมสุดยอด G7  สหรัฐอเมริกา และสหราชอาณาจักรไม่ได้ให้คำมั่นสัญญาใด ๆ กับ G7 ในการส่งมอบวัคซีนให้กับพันธมิตรที่เก่าแก่ที่สุดในทางใต้

จนถึงตอนนี้ วัคซีนที่ผลิตในจีน อาทิเช่น Sinopharm และ Sinovac ได้เข้าถึงประเทศ “ทางใต้” ประมาณ 70 ประเทศใน 5 ทวีป โดยกลุ่มประเทศที่ร่ำรวยจากกลุ่ม G7  ซึ่งประเทศต่าง ๆ เหล่านี้ก็ยังพัวพันกับสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญา

“การเจรจาต่อรองวัคซีน” เป็นการแสดงออกถึงการแข่งขันระหว่างมหาอำนาจ แม้ว่าปัญหาของการผลิตและการเข้าถึงวัคซีนจะอยู่ใน “ความสนใจของสาธารณชนทั่วโลก” แต่การประสานงานทางการทูตก็เป็นปัจจัยสำคัญ และชี้ขาดในการจัดหาวัคซีนจากผู้ผลิตอีกด้วย

เมื่อพิจารณาจากรูปแบบการจำหน่ายวัคซีนทั่วโลก เราพบว่าปัญหาการจัดหาวัคซีนมักจะสอดคล้องกับขอบเขตอิทธิพลของประเทศนั้น ๆ

ตัวอย่างเช่น ประเทศฮังการี สโลวาเกีย และสาธารณรัฐเช็ก ซึ่งเป็นของอดีตกลุ่มขั้วตะวันออก  จะได้เลือกใช้วัคซีน Sputnik V  ของรัสเซีย แม้ว่าองค์การยาแห่งสหภาพยุโรป (EMA) ยังไม่ได้อนุมัติวัคซีนก็ตาม

ในสถานการณ์ที่เรียกว่า “สงครามวัคซีน” นี้ อุตสาหกรรมยาและวัคซีนได้หลีกทางให้คอมเพล็กซ์อุตสาหกรรม-การทหารเป็นโครงสร้างที่อยู่เบื้องหลังการแข่งขันของมหาอำนาจ

อธิบดีองค์การอนามัยโลกเรียกร้องให้ประเทศ G7 เพิกถอนสิทธิ์ในทรัพย์สินทางปัญญาของวัคซีนโควิด-19 หากเกิดเหตุการณ์นี้จริง ประเทศอื่น ๆ รวมทั้งกลุ่มขั้วภูมิภาค ก็สามารถวางแผนที่จะร่วมผลิตวัคซีนสำหรับภูมิภาคของตน

การขาดแคลนวัคซีนต้านไวรัสโคโรน่าในประเทศที่มีรายได้ต่ำนั้น เป็นผลมาจากการยืนกรานของผู้ผลิตวัคซีนรายใหญ่ให้คงไว้ซึ่งการผูกขาดและผลกำไร บริษัทที่มีชื่อเสียงสองแห่ง ได้แก่ ไฟเซอร์ และโมเดอร์นา ได้ปฏิเสธคำขอจำนวนมากจากผู้ผลิตที่มีคุณสมบัติเหมาะสมสำหรับสิทธิ์ในทรัพย์สินทางปัญญาของวัคซีนเหล่านี้

รัสเซีย และจีนไม่เพียงแต่มอบ และผลิตวัคซีนให้ประเทศอื่น ๆ เท่านั้น แต่ยังมีส่วนสำคัญในการถ่ายทอดเทคโนโลยีและความรู้ด้านวัคซีน รวมถึงการเร่งกระบวนการฉีดวัคซีนทั่วโลกอีกด้วย

การยกเลิกวัคซีนผูกขาดทางการเมืองจะทำให้รัสเซีย และจีนได้เปรียบทางภูมิรัฐศาสตร์เหนือชาติตะวันตก แต่การล้มเลิกการผูกขาดวัคซีนจะนำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงขั้นพื้นฐานในตลาดอย่างแน่นอน เป็นเหตุผลว่าทำไมบริษัทยายักษ์ใหญ่จึงคัดค้านอย่างรุนแรง !!!

ตามที่ผู้เชี่ยวชาญ และเจ้าหน้าที่ทั่วโลกได้เตือน  การแพร่ระบาดของไวรัสโคโรนาจะไม่สิ้นสุดลง หากไวรัสยังสามารถแพร่กระจายไปยังสถานที่ที่ได้รับผลกระทบจากการขาดแคลนวัคซีน และแม้จะมีคำเตือนนี้ การต่อสู้ และความท้าทายในการจัดหาวัคซีนก็ยังคงดำเนินต่อไปทั่วโลก

ผู้นำยุโรปมีส่วนเกี่ยวข้องในสงครามแย่งชิงวัคซีนมาอย่างช้านาน และแม้ว่าผู้นำสหภาพยุโรปจะเรียกร้องให้เร่งฉีดวัคซีนโคโรนาซ้ำแล้วซ้ำเล่าในทวีปยุโรป แต่ข้อพิพาทเรื่องการส่งออกวัคซีนของแอสตร้าเซเนกากลายเป็นจุดอ่อนที่กำลังดำเนินอยู่

การพัฒนาล่าสุดของสงครามวัคซีนในทวีปสีเขียว สหภาพยุโรปล้มเหลวในข้อพิพาททางกฎหมายในการบังคับให้บริษัท Astrazeneca จัดหาวัคซีน COVID-19 จำนวน 120 ล้านโดสภายในสิ้นเดือนมิถุนายน

สหภาพยุโรป (EU) ได้ยื่นฟ้องไม่นานหลังจากที่บริษัทล่าช้าในการส่งวัคซีน  ในขั้นต้น ทางบริษัท Astrazeneca ให้คำมั่นสัญญาว่าจะส่งมอบวัคซีน 300 ล้านโดสจนถึงวันเวลาตามที่สัญญาไว้  แต่ผู้พิพากษาในกรุงบรัสเซลส์ปฏิเสธคำขอของสหภาพยุโรป  ซึ่งผู้พิพากษากำหนดเส้นตายสำหรับ Astrazeneca ในการจัดหาวัคซีนมากกว่า 80 ล้านโดสในช่วงฤดูร้อนนี้  มิฉะนั้นบริษัทจะถูกปรับอย่างหนัก

คณะกรรมาธิการยุโรป ซึ่งประสานงานการสั่งซื้อวัคซีนสำหรับ 27 ประเทศ กล่าวหาอังกฤษว่าบ่อนทำลายความร่วมมือทวิภาคี โดยปฏิเสธที่จะส่งออกวัคซีนที่ผลิตในอาณาเขตของตนไปยังส่วนอื่น ๆ ของยุโรป

สถานการณ์ในประเทศอื่น ๆ ของโลกไม่เหมาะในแง่ของการดำเนินการตามแผนการฉีดวัคซีน

อินเดียเป็นหนึ่งในผู้ผลิตวัคซีนชั้นนำของโลก แต่กลับประสบกับสถานการณ์ที่เลวร้ายในแง่ของการจัดการกับการแพร่ระบาดของโรคโควิด -19 เพราะ ณ เวลานี้ มีชาวอินเดียไม่ถึงห้าเปอร์เซ็นต์ที่ได้รับการฉีดวัคซีนครบถ้วน

ท่ามกลางการวิพากษ์วิจารณ์ถึงการจัดการโรคระบาดที่ผิดพลาดของประเทศ  เจ้าหน้าที่อินเดียกล่าวว่าตั้งแต่วันจันทร์ที่ผ่านมา  ประชาชนในวัยผู้ใหญ่ชาวอินเดียทุกคนสามารถรับวัคซีนโคโรนาที่ซื้อโดยรัฐบาลกลางได้

การเปลี่ยนแปลงนโยบายซึ่งประกาศโดยนายกรัฐมนตรีอินเดีย นเรนทรา โมดี ถูกกำหนดให้ยุติระบบการจัดซื้อวัคซีนที่ซับซ้อน ซึ่งทำให้ความไม่เท่าเทียมกันในการฉีดวัคซีนรุนแรงขึ้น และการวางแผนที่ย่ำแย่ของทางการยังคงบ่งชี้ถึงความเป็นไปได้ที่การขาดแคลนวัคซีนจะยังคงดำเนินต่อไป

การกลายพันธุ์กรณีผู้ติดเชื้อโควิด-19 และการแพร่กระจายของเชื้อที่แพร่ระบาดมากขึ้นพร้อมกับการขาดแคลนวัคซีน มันก่อให้เกิดความตื่นตระหนกในประเทศที่ยากจนที่สุดในโลก

วิกฤตการณ์ที่เกิดขึ้นพร้อมกับผู้คนที่ไม่ได้รับวัคซีนหลายล้านคนในประเทศเหล่านี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้มีรายได้น้อย ซึ่งส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในเศรษฐกิจนอกระบบ และไม่มีประกันสุขภาพ ได้ส่งเสียงเตือนสำหรับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขได้เป็นอย่างดี

เมืองต่าง ๆ ในประเทศเหล่านี้ ได้รับผลกระทบรุนแรงจากโรคระบาด เช่น จำนวนเตียงที่เต็มของหอผู้ป่วยหนักในโรงพยาบาล และในสถานการณ์เช่นนี้ การเจ็บป่วยที่รุนแรงเหล่านี้อาจถึงขั้นเสียชีวิตได้

ในส่วนของแอฟริกาเองก็มีความเปราะบางเป็นพิเศษในเรื่องนี้  ประชากร 1.3 พันล้านคนในทวีปนี้เทียบเท่ากับ 18% ของประชากรโลก แต่ได้รับเพียง 2% ของปริมาณวัคซีนที่ฉีดทั่วโลกเท่านั้น และบางประเทศในแอฟริกาก็ยังไม่ได้รับวัคซีนแม้แต่เข็มเดียว

จอห์น เนเกนกาซัง นักไวรัสวิทยาชาวแคเมอรูน และผู้อำนวยการศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคแห่งแอฟริกา กล่าวว่า “เราทุกคนพูดกันในช่วงที่มีการระบาดของโรคว่า เราจะไม่ปลอดภัยจนกว่าทุกคนจะปลอดภัย”

ในช่วงเริ่มต้นของการแพร่ระบาด ประเทศที่ยากจนจริง ๆ มีระบบการดูแลสุขภาพที่ย่ำแย่ ดูเหมือนจะไม่ได้อยู่ในสภาพที่แย่ที่สุด แต่แนวโน้มนี้กำลังเปลี่ยนไป

มัตชิดิโซ โมเอติ ผู้อำนวยการองค์การอนามัยโลกของแอฟริกาเตือนว่า “จำนวนผู้ติดเชื้อที่เพิ่มขึ้น ควรกระตุ้นให้ทุกคนรีบดำเนินการทันที  และในสัปดาห์ที่ผ่านมา พบเคสใหม่ของโรคเพิ่มขึ้นประมาณ 30 เปอร์เซ็นต์”

จากข้อมูลขององค์การอนามัยโลก ระบุว่า ประมาณ 90 เปอร์เซ็นต์ของประเทศในแอฟริกาจะพลาดเป้าหมายในการฉีดวัคซีนทั่วโลก 10 เปอร์เซ็นต์ของประชากรทั้งหมดภายในเดือนกันยายน   ซึ่งสาเหตุหลักคือการขาดแคลนวัคซีนอย่างร้ายแรงในโครงการโคแวคส์

เมื่อไม่นานมานี้ กลุ่มประเทศ G7 ประกาศว่าพวกเขาตกลงที่จะให้วัคซีนป้องกันโควิด-19 อย่างน้อยหนึ่งพันล้านโดสแก่ประเทศที่มีรายได้ต่ำในปีหน้า อย่างไรก็ตาม ประเทศที่ยากจนจำนวนมากยังคงรอคอยด้วยความวิตกกังวลอยู่ตลอดเวลา และจนกว่าทุกคนจะได้รับการฉีดวัคซีน ความเสี่ยงของไวรัส และการแพร่กระจายของสายพันธุ์ใหม่ก็จะยังคุกคามทุกคนในโลกนี้……

source: isna